Eski komunistler simdinin hizli Avrupalilari

Tatilimi bu yil dolasarak geciriyorum. Once Krakow'daydim. Polonya inanilmaz bir degisim gecirmis. Bu ulkenin daha 15 yil kadar once komunismden yeni cikmis bir ulke olduguna inanmak cok zor. Bati Avrupa ulkelerinde genel bir uyusukluk seziyorum. Polonya inanilmaz bir dinanizm icinde. Ulke bastan sona santiye gibi. Once Berlin civarindan girip asagi Krakow'a indim, sonra oradan cikip Varsova'dan gecip kuzey sinirindan ciktim. Yol maceralarim kendi basina bir yazi cikarir ama kisaca, yenilenmemis kisimlarda yollar Turkiyenin 30 yil oncesini (ya da Gokcek elindeki Ankara'nin sehir ici yollarini) hatirlatiyor. Yol sathi bozuk, isaretlenmemis, curuk altyapi yuzunden kamyonlar gectikce oluklu hale gelmis. Ama AB destegiyle yenilenen yollar cok rahat zeminli, kullanmasi bastan basa bir zevk. Ulkeyi bastan sona gecerken o kadar cok insaat gordum ki, yol insaatlari, altyapi insaatlari, binalar, apartmanlar, AVMler.
Halkin acikligi, yabancilara karsi gosterdikleri hos karsilama diyeyim Bati Avrupa'nin donuklugundan cok farkli. Bu arada halki da cok guzel, hem delikanlilari fit ve yakisikli, kizlari da gordugum en guzel kadinlar arasinda. Rus etkisinden kalan mafya tipleri de islah edebilirlerse sanki pek bir sorun kalmayacak gibi.
Sonra yol uzeri Litvanya, Kaunas, durak: Letonya, Riga. Inanilmaz guzel bir sehir, eskiden kalma cok guzel binalari var. Restore edilenler tam bir mimari saheser, daha elden gececek cok sayida harap durumda bina var. Insanlar ilk basta soguk ve uzak, ama bunun nedeni anlasilabiliyor. Ucuz ucaklarla gelen Ingiliz amele takimi buranin kizlarina et muamelesi yapiyor. Gece kluplerinde, yollarda gordukleri kizlara utanmadan asilip sarkintilik yapiyorlar. Seks turisti olmadigimi anlayinca konustugum bir kac kisi oldukca pozitif izlenim birakti. Cok kulturlu v e insancil kisiler. Kizlar da inanilmaz guzel. Fiziksel guzellik olarak herhalde Polonya'da gorduklerimden daha guzeldir ama sicakkanlilik ile Leh kizlari bence daha cekici insanlar. Ingiliz trashleri de ne kadar itici olduklarini en cirkin yuzleriyle gosteriyorlar.
Ama Latviya'da 3 gun icinde iki ters olay yasadim. Zaten ilk gun yol yorgunluguyla tamamen uyumustum. Ikinci gece cikarken gece klubu cikisi taksi 3 latlik yol icin 10 lat istedi. Bu eski SSCB ulkelerinde bir Rus azinlik var, ne kadar mafya ve pislik is varsa onlarin tekelinde. Taksi soforu de onlardan. 6 lat verip bu yeter deyip arabadan indim. Once arabadan inip 10 lat diye bagirmaya basladi. Sonra cop cikarip durterek uzerime saldirdi. Normalde sinirlerine hakim olmayan birisi icin kavgaya sokmanin en saglam yolu. Neyse ki tek degildim, ama bir tarafsiz sahit cagirdim hemen. Yalniz ilginctir o copla saldirinca kaldir o copu, ben Turk'um, sendan korkmam deyince adam durakladi bayagi. Sanirim Ruslarda bir cekinti yaratmisiz ya da belki sadece ondan korkmadigimi fark edince durdu.
Ertesi gun de bunlarin sahil kasabasi Jurmala'ya giderken bir dogu bloku polis numarasini yedim. O bolgenin 1 lat giris ucreti var. Biliyordum zaten ama uyari levhalarini sadece yerel dilde yazmislar, otomatlara giden yan yoldan cikmayinca hop polis kontrolune dusuyorsun. Belcika plaka gorunce durdurdular tabii, bilet yok - in arabadan, polis klubesine. Dogu bloku polislerinin rusvet isterken klasik numaralari vardir, olumu gosterip sitmaya razi etmek. Once basimda 3 polis, beni dar bir odaya sokup kapiyi kapadilar. 'Sen girilmez bolgeye girdin, buyuk suc buyuk ceza..' fotograf gostermeler, ceza defteri. Neyse ki korkmadigimi da farkettiler :) Sonra 'Sen Belcikadansin ha? Bak bunun bir de kolay yolu var. Sana hafifinden bir ceza keserim. Var mi yaninda nakit Lat?' Neyse, zaten bunu bekliyordum. Bana bir kagit form uzerine ceza kestiler 10 latlik. Sonra bunlari kil etmek icin ben bunu simdi bankaya oduyorum degil mi diye dordum. Adamlar bozuldu, yok muydu yaninda lat diye. :) Uzatmamak icin var dedim, buyuk bir 50'lik uzattim. Rahatladi bizimki, ceza defterinin altini acti, icinde bir suru banknot, para ustunu verdi. Neyse, belki de gercekten oyle bir ceza var, belki yazdigi gercek bir form ama oyleyse bile islem tarzlari tam eski Rus usulleri. Agzimda hic de tatli bir his birakmadi. AB uyesi bir ulkeye yakismiyor, bu adamlari zamanla temizlerler herhalde. Neyse, ben ucuz yollu boyle bir deneyim yasamis oldum. Daha buyuk 'suc'larla yakalanip saglam yolunanlari da bildigim icin 10 latlik olay ucuzundan bir 'islemden gecme' deneyimi oldu.
Yalniz gozlemim o ki, bu ulkeler su an ucuz iscilik ve emlak, emtia fiyatlariylari ve AB altyapi destekleri ile 15-20 sonra Bati Avrupa'dan farksiz hale gelecekler. Her sey dengeye kavusacak, belki yaslanan nufuslariyla basetmekte zorlanan Batiyi yuklenir hale gelecekler.
Her acidan yatirim icin eski komunist yeni AB ulkeleri iyi firsatlar ve artik iyi yasam olanaklari sunuyor. Simdi cok geride olsalar da Romanya ve Bulgaristan da herhalde AB destekleri ile yakinda bu donguye girerler.